Nu alweer bijna 8 jaar een herkenbaar gezicht in de Eerste Kamer. Tijd voor een nadere kennismaking.
Leo, je zit sinds 1999 voor GroenLinks in de Eerste Kamer en wil nog een periode er aan vast knopen. Waarom?
Ik ben nog lang niet uitgekeken op de mogelijkheden die de ‘Chambre de Réflection’ biedt voor een actieve GroenLinks-politiek. Kijk, de mogelijkheden van de Eerste Kamer om de politiek in Den Haag te beïnvloeden zijn beperkt. En dat geldt zeker ook voor een oppositiepartij in de senaat. Maar dat neemt niet weg dat door een actieve en intelligente manier van opereren af en toe resultaten kunnen worden geboekt. Soms door toezeggingen los te peuteren. Soms door iets tegen te houden, uiteindelijk het ultieme machtsmiddel van de Eerste Kamer.
De indruk is dat de Eerste Kamer niet veel voorstel. Kun je een concreet voorbeeld van dat laatste?
Het bekendste voorbeeld van de laatste jaren is het stranden van de direct gekozen burgemeester, waar ik als woordvoerder Binnenlandse Zaken het mijne aan heb bijgedragen. Niet alleen in het debat, maar vooral ook in de maanden ervoor –tot in de laatste schorsing voor de stemming- door nauw contact te houden met de woordvoerders van PvdA en SP, Ed van Thijn en Ronald van Raak. Het beeld bestaat dat de PvdA het in haar eentje heeft gedaan, maar ik kan je verzekeren dat het alleen gelukt is omdat we gedrieën consequent één lijn hebben gevolgd. Ik ben daar nog steeds tevreden over omdat ik vind dat politieke macht in handen moet liggen van de gekozen volksvertegenwoordiging en niet in die van één man of vrouw. Een burgemeester hoort geen eigen politiek programma te hebben en daarom is een verkiezingscircus onwenselijk. Wel moet de huidige praktijk wettelijk worden vastgelegd, namelijk dat de gemeenteraad de burgemeester kiest.
Veel mensen die wij op straat spreken denken dat jullie een full-time baan bekleden?
Nee, het is een deeltijdbaan, gemiddeld zo’n twee dagen per week, als je kijkt naar het pure kamerwerk. Maar het aantrekkelijk van het senatorschap is dat je de mogelijkheid hebt om ook op een andere manier politiek actief te zijn. Zo ben ik één (van de drie) initiatiefnemers van Een Ander Nederland, de club kamerleden van PvdA, SP en GroenLinks die de laatste anderhalf jaar vóór en achter de schermen heeft gewerkt om het alternatief van een links kabinet over het voetlicht te krijgen en in zekere zin salonfähig te maken. Ook heb je de tijd om voor GroenLinks het land in te trekken of een opinieartikel te schrijven, wat ik graag doe.
We lezen regelmatig in de Nieuwsbrief van de fractie van GL, dat je voor GroenLinks ook in de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa zit. Wat is de nut van een dergelijk instituut?
Uitermate zinvol! Onze beide kamerfracties zijn samen nét groot genoeg voor één GroenLinks zetel in deze Assemblee. Van de Raad van Europa zijn alle Europese landen –uitgezonderd het dictatoriaal geregeerde Wit-Rusland- lid. Van IJsland tot Azerbeidzjan en van Portugal tot Rusland.De Raad van Europa is – méér dan de Europese Unie- dé Europese autoriteit op het gebied van de mensenrechten, rechtstaat en democratie. Alle lidstaten hebben zich verplicht op grond van de gesloten verdragen deze kernwaarden na te leven. En de Parlementaire Assemblee, waarin dus parlementariërs van alle lidstaten zitten, heeft de taak om dit goed in de gaten te houden. Ik probeer die zetel goed en herkenbaar te gebruiken wat meestal betekent: herkenbaar in de landen die nog een zwakke democratie hebben. Zo breng ik als rapporteur voor Albanië regelmatig een rapport uit over de democratische stand van zaken in dit land. Verder was ik als leider van de verkiezingswaarnemersdelegatie bij parlementsverkiezingen in Azerbeidzjan voor veel democratische oppositiepartijen in deze half-dictatuur hét gezicht van het democratische Europa. In het verlengde daarvan ligt mijn rapporteurschap over vermiste personen in de Zuidelijke Kaukasus, waar ik begin juni 2006 voor de NRC een Hollands Dagboek heb geschreven over een fact-finding visit in de Zuidelijke Kaukasus Verder schreef ik een rapport over de bescherming van rivierdelta’s in Europa en ben ik onlangs benoemd tot rapporteur over prostitutiebeleid, wat ongetwijfeld een heet hangijzer zal worden, want daar wordt in Europa héél verschillend over gedacht.
Laten we van de Kaukasus naar Drenthe gaan, een forse reis. Je bent voor de GroenLinks-fractie ook contactpersoon voor Drenthe, wat houdt dat in?
Eerlijk gezegd niet zo heel veel. Dat komt natuurlijk ook omdat Sam Pormes zo’n 5 jaar in de senaat heeft gezeten en de provincie goed kent. Ik volg de provinciale politiek via de informatie die ik van de fractie krijg, en dat ziet er goed uit. Zoals de mooie en informatieve brochure over armoedebestrijding die onlangs is verschenen. Omdat ik Binnenlandse Zaken doe, probeer ik overigens wel zoveel mogelijk raads-en statenleden te betrekken bij de voorbereiding van wetten die ik moet behandelen. Dan stuur ik een mail naar alle fracties met verzoek om informatie over hun eigen gemeentelijke of provinciale situatie, zodat ik een concreter beeld krijg. Dat heb ik de afgelopen jaren gedaan over bijv. de dualisering, de benoemingswijze van burgemeester en commissaris en de omvang van Provinciale Staten. Ook vanuit Drenthe heb ik toen veel reacties gekregen, waar ik iets mee kon.
De Tweede Kamerverkiezingen. Een zetel verloren. Niet kunnen profiteren van het verlies van de PvdA? Hoe is dit mogelijk?
`Poeh, dat is niet in een paar woorden gezegd. Over de uitslag van GroenLinks heb ik zeer gemengde gevoelens. Als je de peilingen van de laatste maanden bekijkt, hebben we het niet slecht gedaan. Normaal moesten we meestal inleveren op die peilingen, dat is niet gebeurd. Dat komt door het sterke optreden van Femke Halsema in de laatste week van de campagne en het afwezig zijn van een nek-aan-nek race tussen Balkenende en Bos. Maar als je het wat ruimer bekijkt is het geen goede uitslag. De PvdA verliest fors – en ook GroenLinks verliest. Terwijl GroenLinks o.a. is opgericht om voor linkse kiezers het alternatief voor de PvdA te zijn. Dat hebben we niet kunnen waarmaken; en de SP wél. Hoe goed de campagne van GroenLinks de laatste weken ook op dreef kwam: een gevestigde partij als GroenLinks wint geen verkiezingen door een goede campagne. Je kunt ze wel verliezen door grote fouten te maken, maar dat is gelukkig niet gebeurd. Wat er wél aan de hand is, is dat GroenLinks zich heeft ontwikkeld tot een partij die slechts een beperkte groep mensen aanspreekt en een grote groep van haar ‘natuurlijke’ achterban van zich heeft vervreemd. Nu weet ik ook wel dat ‘natuurlijke’ achterbannen in het tijdperk der zwevende kiezer niet meer bestaan, maar laat ik het anders zeggen. GroenLinks is altijd een partij met een intellectuele uitstraling geweest –en daar is niets mee-, maar de kunst is dit te combineren met een aansprekend programma en een partij-uitstraling, die óók herkenbaar zijn voor mensen waarvoor GroenLinks wil opkomen. Mensen die tegenwoordig als ‘outsider’ worden bestempeld, maar ook gewoon die mensen die wél een –matig betaalde- baan hebben, veel huur betalen, hun ouders in een verzorgingstehuis zien verkommeren of constateren dat de klassen van hun kinderen wel erg groot zijn. Voor die grote groep mensen lijkt GroenLinks nauwelijks aantrekkelijk meer te zijn. GroenLinks heeft vooral een elitaire uitstraling – en daar is wel iets mis mee. Elitair is echt iets heel anders dan intelligent – of sociaal – of groen. Die elitaire uitstraling komt door het waanidee dat GroenLinks zich vooral moet richten op een bepaald type medemens, dat immaterieel, kosmopolitisch en post-modern is. Het probleem daarvan is echter dat deze mensentypen vloeibaar zijn als gas – je kunt nl. zowel burgerlijk als kosmopolitisch zijn- en dat een dergelijke indeling geen voertuig kan zijn voor een politieke partij om haar strategie op af te stemmen. We moeten het in GroenLinks daar eens een keer in alle openheid goed over discussiëren. En ik heb begrepen dat het partijbestuur gelukkig het initiatief neemt om dat de komende tijd te gaan doen over drie thema’s die nauw met elkaar samenhangen: de plaatsbepaling, de strategie en de partijdemocratie van GroenLinks.
Onder de leden in Drenthe zijn er nogal kritische noten geplaatst waarop je door de kandidatencommissie bent behandeld en beoordeeld. Je bent vanaf plek 2 kandidaat. Een weerwoord?
Tsja, de kandidatencommissie heeft zo’n vreemd advies over mij uitgebracht. Ik stond perplex. Zo zou ik niet collegiaal zijn. Waar de kandidatencommissie deze boude beweringen vandaan haalt, is me een raadsel. Ik ben maar liefst 16 jaar op verschillende leidende posities (als partijvoorzitter, fractievoorzitter en stadsdeelvoorzitter a.i.) actief geweest en ben daarin juist altijd zeer bindend geweest. Nooit was er een conflict rondom mijn persoon. De kandidatencommissie bleek –ondanks mijn aandringen- geen enkele referentie te hebben geraadpleegd. Ook in de afgelopen acht jaar, is nooit dergelijke kritiek vernomen. Mijn colega-senatoren herkennen zich niet in het oordeel van de kandidatencommissie, evenmin als mijn ex-collega’s uit de periode 1999-2003. Het enige wat ik kan bedenken is dat de kandidatencommissie mij te kritisch vinden. Maar sinds wanneer mag een GroenLinks-kamerlid niet meer kritisch zijn?
Zie voor meer informatie over Leo Platvoet: www.leoplatvoet.nl